Mantelzorgmanifest

Goed mantelzorgbeleid laat zien dat een gemeente (of andere organisatie) weet wat mantelzorg verlenen in de praktijk betekent en hier ook rekening mee houdt. Goed mantelzorgbeleid heeft daarom als uitgangspunten 1. oog hebben voor de diversiteit onder mantelzorgers, 2. maatwerk in ondersteuning, 3. een rechtspositie voor mantelzorgers en 4. de mantelzorger als partner in zorg.

Niet alle mantelzorgers zijn zichtbaar, beschouwen zichzelf als mantelzorger of zijn in staat om zelf mantelzorgondersteuning te regelen. Zorg dat zij hier makkelijk toegang toe krijgen door: 1. zelf actief mantelzorgers in beeld te brengen, 2. toegankelijke informatie, procedures en steunpunten. 3. korte lijnen tussen het gemeentelijk domein (Wmo) en andere domeinen (Zorgverzekeringswet of Wet langdurige zorg) wanneer er naast Wmo-voorzieningen sprake is van verzorging en/of verpleging thuis.

Het keukentafelgesprek is bepalend voor de zorg en ondersteuning aan de verzorgde en daarmee ook voor de rol van de mantelzorger. Mantelzorgers hebben (volgens de Wmo en de Wlz) het recht om bij deze gesprekken aanwezig te zijn. Maar ook op een eigen gesprek en op onafhankelijke ondersteuning daarbij. Gebruik dit gesprek om in beeld te krijgen wat de mantelzorger kan en nodig heeft om de mantelzorg ook voor hem- of haarzelf goed te laten verlopen. Waak hierbij voor het geven van gewenste antwoorden. Herhaal periodiek en proactief dit gesprek zodat u rekening kunt houden met de actuele situatie.

Respijtzorg is de tijdelijke vervanging van de mantelzorger zodat deze er tussenuit kan. Dit helpt voorkomen dat de mantelzorger overbelast raakt en kan voor kortere (bijvoorbeeld naar de fysiotherapeut of kaartavond) of langere tijd (een week rust) zijn. Zorg voor een goed aanbod van respijtzorg dat ook voldoende bekend is en eenvoudig benut kan worden.

Dagactiviteiten voor mensen met een beperking of aandoening nemen de druk weg bij mantelzorgers. Zorg daarom voor verschillende vormen van dagbesteding, inclusief het vervoer van en naar deze activiteiten.

Zelf plotseling uitvallen, dat is de angst die bij veel mantelzorgers aanwezig is. Wat gebeurt er dan met degene die zij bijstaan? Afspraken over vormen van acute zorg bieden een oplossing en kunnen bezorgdheid wegnemen. De mantelzorger en verzorgde kunnen deze afspraken maken met de huisarts, wijkverpleegkundige en/of tijdens het keukentafelgesprek. Dit kan worden vastgelegd op een crisiskaart of in een patiëntendossier. Wie de acute zorg moet verlenen, verschilt per situatie: soms een professional en soms een geschikte vrijwilliger.

Andere mogelijkheden om mantelzorgers verder te ondersteunen, zijn bijvoorbeeld het tijdelijk plaatsen van mantelzorgwoningen, het meenemen van mantelzorgers in de vervoersindicatie van de zorgvrager en een parkeerontheffing nabij de woning van iemand die langdurig mantelzorg ontvangt.

Waardeer de inzet van mantelzorgers en sluit hierbij zoveel mogelijk aan bij wat de mantelzorger zelf wil. Soms is dit een kortingsbon of bloemetje, maar soms ook een vergoeding van gemaakte onkosten. Uit onderzoek blijkt dat de behoefte aan een financiële vergoeding het hoogst is wanneer het verlenen van mantelzorg leidt tot onkosten. Financiële belemmeringen om mantelzorg te verlenen mogen er niet zijn. Een geschikt moment voor waardering is 'De Dag van de Mantelzorg', jaarlijks op 10 november.

Wanneer de mantelzorger een rol krijgt toebedeeld in de Wmo-beschikking van de verzorgde, moet hij of zij daar zelf bezwaar tegen kunnen maken. Mantelzorgers hoeven niet alles te kunnen en te willen of daartoe verplicht te worden.

Mantelzorgers zijn overal. Ze werken ook in jouw organisatie. Zorg daarom voor een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid. Informeer medewerkers hierover en stel mantelzorg actief aan de orde bij het werven van personeel en in functioneringsgesprekken. Draag het beleid ook naar buiten uit. Gemeenten hebben een voorbeeldfunctie voor bedrijven en instellingen en 'goed voorbeeld doet goed volgen'!